POHiD i UKSW opublikowały raport o handlu
Raport „Polski handel w obliczu zmian gospodarczych i geopolitycznych” powstał we współpracy Polskiej Organizacji Handlu i Dystrybucji z Instytutem Ekonomii i Finansów UKSW oraz Centrum Gospodarki Światowej UKSW pod kierownictwem prof. dr. hab. Konrada Raczkowskiego. Publikacja ukazuje szerokie spektrum czynników i uwarunkowań rynkowych determinujących funkcjonowanie sektora handlu w czasach popandemicznych i trwającej wojny Rosji z Ukrainą.
Przez ostatnie lata zmieniły się warunki gospodarcze w naszym kraju. Kierunek tych zmian wytyczają czynniki ekonomiczne i geopolityczne. Na sytuacji sektora odcisnęły swoje piętno pandemia COVID-19 i postępująca w rekordowym tempie inflacja, a w ostatnich miesiącach także wojna w Ukrainie. Rosnące ceny paliw, energii elektrycznej, surowców, nawozów, opakowań, wzrost kosztów pracy, transportu oraz zakłócenia w globalnych dostawach powodują presję kosztową w całym łańcuchu dostaw i w konsekwencji uderzają w portfel polskiego konsumenta. Toteż dominantą wszelkich poczynań branży – dziś nawet bardziej niż kiedykolwiek – pozostaje konsument i jego potrzeby. Sieci handlowe są gwarantem bezpieczeństwa żywnościowego w naszym kraju, którego utrzymanie w dobie nasilających się kryzysów stanowi kluczowe wyzwanie dla sektora. W obliczu inflacji i spadku siły nabywczej konsumentów nadrzędnym priorytetem sieci handlowych jest ograniczanie wzrostu cen, tak by umożliwić wszystkim polskim rodzinom, nawet tym o najniższych dochodach, zaopatrzenie się w żywność i niezbędne produkty – napisała w “Przedmowie” do raportu Renata Juszkiewicz, Prezes POHiD.
Autor raportu prof. dr hab. Konrad Raczkowski, Dyrektor Centrum Gospodarki Światowej, UKSW, zwrócił uwagę na transformację dotychczasowych modeli wzrostu gospodarczego: Nowy model wzrostu, w jaki wchodzi gospodarka światowa, to wzrost ograniczający podaż, w którym bardzo trudno będzie wypracować efektywną produktywność, jaka była znana do tej pory. Będą to nieodwracalne zmiany strukturalne, które przekonfigurują globalne łańcuchy dostaw, zmienią handel i przebudują struktury poszczególnych gospodarek.
Profesor Raczkowski przedstawia osiem kluczowych wniosków i rekomendacji dla branży handlowej. Wymienia wśród nich aspekty związane z rynkiem pracy, podażą i popytem, sytuacją gospodarczą, cenami energii i dynamiką inflacji.
- Polski handel wchodzi w nowy model wzrostu gospodarczego, gdzie wykorzystanie nadwyżki siły roboczej jako czynnika produkcji będzie coraz bardziej utrudnione i obarczone większym kosztem alternatywnym jedynie częściowo i nie zawsze bilansowanym technologią.
- Ograniczenie podaży do niezaspokojonego popytu i trudne poszukiwanie ekonomicznych rezerw produktywności, jako zjawisko światowe, stanie się istotną częścią polskiego sektora handlowego.
- Sektor handlowy w Polsce jest trzecim pod względem wielkości sektorem polskiej gospodarki. W roku 2020 wytworzono w nim ok. 17,4% wartości dodanej brutto, przy czym wielkości około sektorowe handlu przekraczają znacznie 20% PKB.
- W latach 2008–2014 względny wkład eksportu do generowania PKB wynosił w Polsce 66%, dowodząc efektywnej konwergencji gospodarczej, jaką prowadziły przedsiębiorstwa. Z kolei dodatnie saldo bilansu handlowego w roku 2014 oraz 2019–2021 świadczy o nadwyżce eksportowej i możliwości osiągania realnej wartości dodanej.
- Wojna Rosji z Ukrainą i wzrost kosztów produkcji rolnej doprowadziły do globalnego kryzysu żywności, gdzie 38 państw znajduje się na krawędzi głodu. Jednocześnie wprowadzona kontrola rządowa nad eksportem żywności w kilkudziesięciu państwach pogłębi kryzys żywnościowy, stając się katalizatorem inflacji, ubożenia społeczeństwa i próby stworzenia nowego układu sił w gospodarce globalnej.
- Wojna gospodarcza Chin z wieloma państwami świata i dążenie do przejęcia kontroli nad całym handlem oceanicznym, pogłębi niedobór chińskiego eksportu i może wynieść 140 mld USD. Dotyczy tworzenia większej luki w niedopasowaniu globalnej podaży do popytu, poprzez zablokowanie publicznego dostępu do lokalizacji statków, co uniemożliwia obserwowanie i układanie łańcucha dostaw.
- Wysokie ceny nośników energii elektrycznej, gazu i paliw płynnych będą w 2022 r. główną składową wzrostu kosztów produkcji, jako inflacja producencka (PPI), która w dużej mierze przełoży się na inflację konsumencką (CPI). Wpływ wojny Rosji z Ukrainą na inflację jest jeszcze znikomy. Dynamika inflacji będzie pozostawała pod silną presją wydatków pomocowych i socjalnych rządu, które bez korekty w dół, będą pozbawiały NBP i Radę Polityki Pieniężnej skutecznej możliwości zastosowania podstawowego instrumentu polityki pieniężnej, jakim są stopy procentowe.
- Dynamika inflacji wymknęła się spod kontroli, a w 60% państw nastąpiło pogorszenie profilu zadłużenia publicznego, sprowadzając ryzyko wystąpienia przemocy wewnętrznej w 50% z nich. Wskaźnik CPI nie mierzy już pełnych wydatków pozazakupowych i jest oderwany od inflacji postrzeganej, a szacowanie wzrostu gospodarczego skorygowanego o inflację może wypaczać raportowany statystycznie PKB.
Pełna wersja raportu (PL)
raport_pl_POLSKI HANDEL W OBLICZU ZMIAN GOSPODARCZYCH I GEOPOLITYCZNYCH
Skrócona wersja raportu (ENG)
raport_en_POLISH TRADE IN THE FACE OF ECONOMIC