Stanowisko POHiD ws. systemu kaucyjnego i SUP

Renata Juszkiewicz, prezes POHiD:

Ostatnio w przestrzeni publicznej pojawiły się stanowiska organizacji reprezentujących wprowadzających dotyczące zagrożeń dla powstania systemu kaucyjnego, wynikających zarówno z treści nowej wersji projektu ustawy z 19 lipca br. implementującego dyrektywę Single Use Plastic (SUP), jak i dotychczasowych założeń systemu kaucyjnego opracowanych przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Chcemy w tym miejscu podkreślić, że Polska Organizacja Handlu i Dystrybucji, jako organizacja reprezentująca największych wprowadzających w Polsce, nie podziela krytyki wobec założeń systemu kaucyjnego przedstawionych ostatnio przez Ministra Jacka Ozdobę w zakresie wprowadzenia swobody dla przedsiębiorców odnośnie liczby operatorów systemu kaucyjnego. Sieci handlowe są nie tylko niezbędnym elementem powstającego systemu kaucyjnego, ale również jednymi z największych wprowadzających opakowania (marki własne). Pozostawienie rynkowi swobody odnośnie wyboru liczby operatorów pozwoli osiągnąć rozwiązanie w postaci systemu kaucyjnego najbardziej przyjaznego dla konsumenta i efektywnego dla wprowadzających.

Sieci handlowe są bezpośrednio zainteresowane, aby system kaucyjny był oparty na rynkowych zasadach (koszty dla wprowadzających) i jednocześnie był efektywny z punktu widzenia wprowadzającego pod kątem osiągania celów zbiórki/recyklingu oraz otrzymania odpowiedniego regranulatu (dobrego surowca do produkcji nowych opakowań). Zgodnie właśnie z tą zasadą, wyłącznie od polskich wprowadzających zależy, ilu powstanie operatorów – czy będzie ich wielu, czy kilku, czy też jeden. Niech sam rynek wybierze najlepsze – przystające do realiów polskiego rynku – rozwiązanie. Dlatego w pełni popieramy rozwiązanie oparte na zaufaniu do rynku i decyzji wprowadzających, zaprezentowane przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Jesteśmy przeciwni stanowisku innych organizacji, a priori zakładających, że najlepszym rozwiązaniem dla rynku jest powstanie jednego operatora systemu kaucyjnego. Naszym zdaniem, może to prowadzić do dyskryminacji nie tylko placówek handlowych (brak możliwości negocjowania), ale i innych mniejszych wprowadzających, co stanowi prostą drogę do monopolu. W naszej opinii, powstanie jednego operatora systemu kaucyjnego może prowadzić wprost do sytuacji, w której zarówno sklepy, jak i wprowadzający będą postawieni „pod ścianą”, zamiast posiadać możliwość wyboru operatora, który zaproponuje najkorzystniejsze warunki w zakresie obsługi operacyjno-logistycznej.

Ze względu na wagę systemu kaucyjnego dla podmiotów wprowadzających zrzeszonych w POHiD pozwalam sobie przedstawić kluczowe postulaty w tym zakresie:

1. Usunięcie opakowań po napojach mlecznych i jogurtach z systemu kaucyjnego.
a. zagrożenia sanitarne związane ze zbiórką tego typu opakowań w placówkach sprzedających artykuły spożywcze;
b. kwestie uciążliwości (zapach) związanych ze składowaniem opakowań po napojach mlecznych i jogurtach w sklepach;
c. zanieczyszczenie innych odpadów łatwo psującymi się pozostałościami po napojach mlecznych, uniemożliwiające uzyskanie wysokiej czystości surowca – recyklatu.

2. Usunięcie szklanych opakowań jednokrotnego użytku z obowiązkowego systemu kaucyjnego.
a. zagrożenie dla zdrowia pracowników (stłuczka szklana);
b. brak wymagań unijnych dotyczących poziomów zbiórki tych butelek;
c. obecnie spełnienie wymagań dotyczących recyklingu szkła opakowaniowego;
d. ślad węglowy zbiórki kaucyjnej jest wyższy niż zbiórki pojemnikowej (komunalnej);
e. pokruszone szkło jest trudniejsze w recyklingu.

3. Usunięcie szklanych opakowań wielokrotnego użytku z obowiązkowego systemu kaucyjnego.
a. pozostawienie dobrowolności zbiórki tego opakowania (wg zasady sprzedajesz – zbierasz);
b. wyłączenie butelki szklanej z systemu kaucyjnego dla opakowań jednokrotnego użytku, z uwagi na kompletnie inną logistykę (jest to nadal opakowanie, a nie odpad);
c. istniejący system zbudowany przez producentów powinien pozostać w obecnym kształcie, z ewentualnymi doprecyzowaniem obowiązków, np. odnośnie raportowania.

4. Dobrowolność w zakresie odbioru opakowań kaucyjnych placówki handlowe o powierzchni do 500 m2.
a. mniejsze placówki nie dysponują odpowiednią ilością miejsca na składowanie opakowań;
b. mała liczba personelu nie pozwala na jednoczesną obsługę odbioru opakowań i bieżącej sprzedaży;
c. najmniejsze sklepy będą najbardziej narażone na wszelkie zawirowania związane z rozliczaniem kaucji przez operatorów;
d. sklepy sprzedające głównie asortyment non-food, a posiadające przy kasach napoje (promil sprzedaży), będą musiały należeć do systemu kaucyjnego;
e. operatorzy systemu kaucyjnego mogą nie być zainteresowani współpracą z małymi placówkami w odległych miejscowościach ze względu na duże koszty obsługi.

5. Wydłużenie do 48-miesięcy terminu na utworzenie systemu kaucyjnego.
Termin powinien biec od momentu wydania zezwolenia na prowadzenie systemu, a nie od momentu ustanowienia podmiotu reprezentującego.

6. Wyraźne rozdzielenie zakresu regulacji odnośnie rodzajów i sposobu zbieranych opakowań pomiędzy projektem ustawy o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw (UC73), implementującego dyrektywę Single USE Plastic (SUP), a projektem ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz ustawy o odpadach określającym zasady powstania systemu kaucyjnego.